Hartelijk welkom
In de Klokkenstad Gescher
In de stad Gescher wonen, inclusief de zuidelijke wijk Hochmoor, ongeveer 17.000 inwoners (stand midden 2019). De stad kan terugkijken op een meer dan duizendjarige geschiedenis. Het ooit bescheiden straatdorp heeft, vooral in de afgelopen 150 jaar, vele veranderingen ondergaan. Met de industrialisatie is de plaats sterk gegroeid en kreeg het in 1969 de stadsrechten na de aansluiting van de omliggende gemeenten Harwick, Tungerloh-Capellen en Tungerloh-Pröbsting, evenals Estern en Büren. Gebouwen en wijken, maar ook groenvoorzieningen, hebben soms meerdere transformaties ondergaan. Deze zijn nog steeds zichtbaar in het stadsbeeld of herkenbaar als sporen.
Twee wegen – één project
U bent van harte uitgenodigd om de stad te verkennen via de Geschiedenisroute Gescher en de Planetenroute Gescher. De rondtocht is aangegeven met borden en loopt over ongeveer zes kilometer van Haus Hall door het stadscentrum met het stadspark tot de noordelijker gelegen groene gordel in de Berkelaue.
Geschiedenisroute Gescher
Op 15 markant vormgegeven stations in Gescher en in de wijk Hochmoor zijn telkens drie informatietafels met teksten en afbeeldingen over de geschiedenis van de plaats en het natuurgebied geplaatst. Alle stations bevinden zich op interessante plekken in de stad.
Er worden sporen van de stadsgeschiedenis getoond over de textielindustrie, klokkengieterij, stadsontwikkeling, markante gebouwen en het sociale leven. Hier kunnen zowel inwoners als bezoekers interessante informatie ontdekken en belangrijke mijlpalen van de stadsgeschiedenis leren kennen. Belangrijke data en verhalen over bijzondere personen en gebeurtenissen illustreren bepalende verbanden en geven een levendig beeld van Gescher en het door de Berkel gedomineerde natuurgebied.
Planetenroute Gescher
Elf stations vormen een model van ons zonnestelsel op een schaal van 1:1 miljard. Het pad begint 400 meter ten oosten van hier bij het verzorgingshuis en sluit aan de Bahnhofstraße aan op de Geschiedenisroute.
Gedetailleerde informatie over de Planetenroute vindt u bij het station Zon in het centrum van Haus Hall.
Ortskern um 1930
Glockenguss seit 1690
Stadtkern 2020
Hauptstraße um 1930
Gründerzeitvillen im Zentrum
Parkanlage „Berkeltal“
Textilindustrie seit 1862
Fabrikantenvilla
Kuhlenvenn im Ortsteil Hochmoor
HUIS HALL TOT 1945
Van adellijke residentie tot kerkelijke stichting
Haus Hall vindt zijn oorsprong in de middeleeuwen en werd voor het eerst vermeld in een document uit 1390. Het kleine adellijke landhuis wisselde meerdere malen van eigenaar door erfenissen, veilingen en verkopen. Onder de eigenaren bevonden zich een rechter, een baljuw, een fabrikant, een cavaleriekapitein, een rentmeester en ten slotte de priorin van Borghorst, Franziska von Schilder. In 1794 nam zij de priester Johann Josef Laprevote en zijn broer en zus Karl en Dominika op nadat zij waren gevlucht voor de onrust van de Franse Revolutie, en in 1812 liet zij het adellijke landgoed aan hem na. De laatst overgebleven broer, Karl Laprevote, schonk Haus Hall in 1837 aan de kerk voor de oprichting van een pastorie. In 1855 richtte bisschop Johann Georg van Münster de Haus Hall-stichting op, volgens de akte “een onderwijsinstelling voor verwaarloosde jongens van het katholieke geloof”.
Haus Hall in die tijd – Een wereld op zich
Vijfenzeventig jaar later kreeg de stichting een nieuwe missie. Sinds 1930 stond de zorg voor mensen met een handicap centraal; eind 1931 waren hier 134 jongens en 70 meisjes ondergebracht. De instelling lag ver van de stad Gescher, te midden van velden en tuinen. De mensen leefden in grote groepen in krappe ruimtes. De zorg en begeleiding werd verzorgd door ongeveer 40 nonnen en broeders. Werkplaatsen ter plaatse, zoals een bakkerij, een kleermakerij en een eigen boerderij, zorgden voor zelfvoorziening. Het contact met Gescher was minimaal. Haus Hall was een wereld op zich, omgeven door muren en hekken. De poort bij de ingang, net voorbij de Berkelbrug, werd 's nachts op slot gedaan.
De impact van dictatuur en wereldoorlog
Onder het nazi-bewind werden mensen met een handicap gedwongen gesteriliseerd op grond van de ‘Wet ter voorkoming van erfelijk zieke nakomelingen’. Na 1939 classificeerde het regime ernstig gehandicapten als ‘onwaardig om te leven’ als onderdeel van een geheim programma dat cynisch ‘euthanasie’ werd genoemd. Dankzij de toegewijde inspanningen van vele moedige individuen, waaronder de bisschop van Münster, graaf von Galen, bleven veel bewoners van Haus Hall van dit lot gespaard. Niettemin werden in 1944 twee meisjes en zesentwintig jongens die vóór 1939 in Haus Hall hadden gewoond, het slachtoffer van deze wrede ideologie.
In 1944 en 1945 deed Haus Hall dienst als hulpziekenhuis voor het district Emscher-Lippe, inclusief een kraamafdeling. In 1944 werden hier meer dan 600 kinderen geboren. Begin 1945 werd het ziekenhuis omgebouwd tot een militair hospitaal, waar op het hoogtepunt tot 1300 oorlogsslachtoffers uit de omgeving werden behandeld.
Op kerstavond 1945 vonden bijna 500 ontheemden uit het oosten na hun vlucht tijdelijk onderdak in Haus Hall. Velen van hen vestigden zich later in Gescher en Hochmoor.
Der Innenhof um 1940
Die Pforte um 1940
Das Handwerkerhaus um 1945
Der Kirchenraum um 1900
Ein Gruppenschlafraum
Die Gesamtanlage um 1940
Die Kapelle und das Vincenzhaus
Selbstversorgung durch Garten…
…und Feld
Der sogenannte „Heldenfriedhof“
Haus Hall na 1945
Nieuw begin in de rechtsstaat – bescherming en participatie van mensen met een handicap
In artikel 1 van de Grondwet staat: „De waardigheid van de mens is onaantastbaar. Het respecteren en beschermen ervan is de plicht van alle staatsmacht.” In 1994 werd artikel 3 aangevuld: „Niemand mag worden benadeeld vanwege zijn handicap.”
Openstelling en ontmoetingen leiden tot veranderingen
Eind 1949 woonden er in Haus Hall opnieuw 190 jongens en 184 meisjes, verzorgd door 46 religieuzen en 34 medewerkers. In de loop der jaren steeg het aantal bewoners tot meer dan 500. Professionele medewerkers namen steeds meer taken en verantwoordelijkheden over. Het aantal religieuzen nam gestaag af. Op 31 oktober 1967 verlieten de laatste nonnen Haus Hall en werd de vicarie opgeheven.
Sinds de jaren 1960 zocht Haus Hall verbinding met Gescher als gemeenschap. Muren en hekken verdwenen, zodat mensen met een handicap daar konden zijn waar ze horen: niet aan de rand, maar in het midden van de samenleving, met alledaagse menselijke ontmoetingen.
Nieuwe ideeën en concepten voor huisvesting, verzorging en ondersteuning van mensen met een handicap gingen weg van gesloten slaapzalen naar groepswoningen waarin iedereen zo veel mogelijk een eigen kamer heeft.
In 1972 verhuisden de eerste bewoners van Haus Hall naar begeleide groepswoningen in Gescher. Inmiddels wonen velen op deze manier door de hele regio. In 1968 werd de „School voor verstandelijk gehandicapten” officieel erkend als speciale school. Sinds 1976 zijn ook de „Werkplaatsen voor mensen met een handicap” officieel erkend. Zelfvoorziening werd minder belangrijk, terwijl veel opdrachten werden toegevoegd.
Al deze ontwikkelingen veranderden Haus Hall fundamenteel. Nieuwe taken vereisten tal van renovaties of nieuwbouw. Op het ongeveer 41 hectare grote, parkachtig aangelegde stichtingsgebied bevinden zich tegenwoordig woonruimtes, werkplaatsen, de verwarmingscentrale, de grote keuken, de speciale school, een inclusieve kinderdagopvang, het seniorenhuis, gespecialiseerde diensten, de kapel, de administratie en het kerkhof. Van de oorspronkelijke landbouwactiviteiten zijn alleen de kwekerij en enkele dierenverblijven overgebleven. In een woonwijk op het terrein wonen gezinnen met een band met Haus Hall.
Haus Hall vandaag – geïntegreerd in Gescher en de regio
De Stiftung Haus Hall exploiteert in West-Münsterland en Noord-Ruhrgebied faciliteiten en diensten voor mensen met een handicap en voor senioren. De statuten van de stichting zijn al jarenlang niet gebonden aan een religie en dragen de titel: „Stichting Haus Hall – faciliteiten en diensten voor mensen.”
Actuele informatie vindt u op internet via www.haushall.de.
Schaubild Gesamtanlage 2020
Klassenraum um 1950
Moderner Schulbau um 1970
„Externe“ Wohngruppen um 1965
Neue Wohnkonzepte ab 1985
Seniorenwohnanlage seit 2014
Die „Pforte“ heute
Sommerfest mit Gästen
Therapiepartner Tier
Gottesdienst mit Gästen